Kiedy dziecko przychodzi na świat, jego połykanie znacznie różni się od tego, jak połykają osoby dorosłe. Jest to tak zwane połykanie infantylne, które jest charakterystyczne dla dzieci do 3 roku życia. Polega na tym, że język jest wysunięty do przodu i umieszczony między dziąsłami, a żuchwa jest ustabilizowana przez mięśnie ustno-twarzowe. W praktyce charakteryzuje się to wysuwaniem języka między zęby i zaciskaniem warg podczas połykania. Taki sposób przyjmowania pokarmu jest uwarunkowany niedojrzałością układu nerwowo-mięśniowego oraz budową i pojemnością jamy ustnej niemowlęcia.
Proces połykania zmienia się wraz z wiekiem dziecka. Rozpoczyna się to między 15 a 18 miesiącem życia. Dojrzały sposób połykania rozwija się wraz z rosnącą pojemnością jamy ustnej dziecka, rozwojem uzębienia mlecznego oraz dojrzewaniem układu nerwowo-mięśniowego. Zmiana konsystencji pokarmów i modyfikacja sposobu jego podawania odgrywa kluczową rolę w tej transformacji jako czynnik stymulujący tą przemianę. U dziecka do zmiany połykania na typ dojrzały powinno dojść koło 3 roku życia.
Między 3 a 4 rokiem życia, kiedy dochodzi do transformacji sposobu połykania, kształtuje się też umiejętność prawidłowego żucia, gryzienia, oddychania oraz pionizacji języka. Są one nieodłącznie związane z tym, czy dziecko połyka w odpowiedni sposób. Bez wykształcenia prawidłowego sposobu połykania i pionizacji języka wymowa dziecka nie będzie prawidłowa. Do tego może dojść wada zgryzu spowodowania nieodpowiednią pracą języka.
Przetrwałe połykanie niemowlęce jest przyczyną:
- wad zgryzu,
- wad wymowy,
- zmiany w obrębie narządu żucia,
- nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka (położenie języka w momencie kiedy nie mówimy i wykonujemy żadnych czynności typu gryzienie czy żucie).
Dlaczego u dziecka występuje przetrwałe połykanie niemowlęce?
Przyczyny mogą być różne:
- zbyt długie karmienie dziecka butelką i papkami,
- nieprawidłowo dobrany lub zbyt długo używany smoczek,
- niedojrzałość układu neuromotorycznego,
- obniżone napięcie mięśniowe w obrębie jamy ustnej,
-złe nawyki dziecka tzw. parafunkcje,
- nieprawidłowy sposób oddychania (przez usta) – warto sprawdzić w tym wypadku stan migdałków podniebiennych i czy nie ma przerośniętego trzeciego migdałka
- zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe.
Należy zaznaczyć, że bardzo ważne w rozwoju prawidłowego sposobu połykania jest wygaszanie odruchu ssania, dlatego też wspomniane zbyt długie ssanie smoczka czy karmienie piersią, ale też nawykowe ssanie kciuka, jest dużym utrudnieniem w rozwoju prawidłowych odruchów połykania.
Co zrobić w przypadku występowania połykania infantylnego?
W przypadku występowania przetrwałego połykania niemowlęcego należy przede wszystkim skonsultować się z logopedą. Będzie potrzebna terapia nakierowana na ćwiczenia pionizacji języka i trening prawidłowego połykania. Ćwiczenia te dziecko powinno wykonywać nie tylko w gabinecie logopedycznym, ale także w domu z rodzicami. Tylko systematyczna praca prowadzi do utrwalenia efektów terapii.