321

OBRAZY W WIERSZU

 

Obraz poetycki – co to jest?

To obraz, obrazek, scenka, świat stworzony w utworze i wyraźnie przedstawiony w danym fragmencie. Łatwo go rozpoznać, gdy jest to pejzaż, scena spotkania, opis chmur, opis malowidła. W wierszu może być kilka obrazków, na przykład: w I zwrotce – obraz gwałtownej burzy, a w II – uspokojenie i cisza po jej zakończeniu. Nie muszę dodawać, że pierwszy będzie dynamiczny (pełen ruchu, zmian), a drugi statyczny (nieruchomy, niezmienny).

Statyczny czy dynamiczny?

Obraz statyczny– nieruchomy, uspokojony, niezmienny. Uśpione miasto, cichy pejzaż, nieruchomy las – to będą obrazy statystyczne. W takim obrazie szukajcie nagromadzenia rzeczowników i przymiotników. To nie znaczy, że nie będzie w nim czasowników! Będą, ale trzeba też popatrzeć na ich wartość znaczeniową: las zasnął, drzewa stoją. Te czasowniki niczego nie dynamizują, przeciwnie – utrwalają.

Obraz dynamiczny – wypełniony ruchem, pełen gwałtownych zmian. Tu można liczyć na nagromadzenie czasowników, i to tych zmieniających sytuacje. Coś się wali, burzy, rujnuje, ściera, upada itp. Takie czasowniki mają moc dynamizowania obrazu.

 

Uplastyczniony czy umuzykalniony?

O ile naprzeciw dynamiki stawiamy obraz statyczny, o tyle barwom i plastyce często przeciwstawia się dźwięk!

 

Uwaga!

To wcale nie znaczy, że zabieg uplastycznienia i umuzykalnienia nie może wystąpić razem. Może, dlatego najlepiej wiedzieć, na czym polega. W obrazach plastycznych szukamy przymiotników, ale też rzeczowników i czasowników oddających barwy, kształty, cechy wizualne. Będą to malownicze „szare grzbiety gór we mgle”, „błękitna plama morza”, „głęboka zieleń łąk”. W obrazach umuzykalnionych szukamy dźwięku. Zorganizują go wyrazy dźwiękonaśladowcze oraz odpowiednie czasowniki i rzeczowniki. W zdaniu: „na skrzypcach wiatru wygrywane walce” muzykę tworzą rzeczowniki: skrzypce i walce oraz czasownik: wygrywane. Inne przykłady: „dźwięk wypełnia przestrzeń”, „płynie muzyka”, „wzmagają się tony”. Obraz plastyczny działał na zmysł wzroku, tekst umuzykalniony działa na zmysł słuchu.

 

Zapamiętaj!

Najlepszym sposobem na ocenę obrazu będzie pytanie: słyszę go czy widzę?

 

 

RYMY:

Poznaj po dokładności!

• Dokładne – pełna współdźwięczność układu głosek:  dzieci – świeci   książka – wstążka
• Gramatyczne- współdźwięczność wywołana odmianą wyrazu: takie same końcówki gramatyczne:  byłem  /  piłem   / uczyłem
• Niedokładne – rymy przybliżone, głoski są podobne, ale nie te same:

książka    -    rączka

 

Poznaj po płci!

• Żeńskie – Występują w takim wyrazie, w którym akcent pada na przedostatnią sylabę. Wyraz ten będzie miał więcej niż jedną sylabę. Taki akcent nazywa się paroksytoniczny. Przykłady:

przebiegła     -     uległa     -     poległa

płaciła     -     mogiła

mydło     -     powidło

• Męskie – Akcent w rymie męskim pada zawsze na ostatnią sylabę, dlatego w naszym języku chodzi o jednosylabowe wyrazy. Taki akcent nazywa się oksytoniczny.

mąż     -     wąż     -     wciąż

•  

koń     -     goń

 

Poznaj po sąsiedztwie wersów!

• Parzyste- Rymy – wers po wersie.

a ………. wesoło

a ………. w koło

b………. chyl

b………. chwil

• Przeplatane (krzyżowe) – Wersy rymujące si następują na przemian:

a………. bór

b ………. cielę

a………. tur

b………. wiele

• Okalające – Rymują się  wersy pierwszy z ostatnim i środkowe:

a ………. ptaki

b………. mowa

b………. gotowa

a………. robaki

 

 

Rym – efekt dźwiękowy, wywołany specjalnym ułożeniem wyrazów na końcu wersów. Wyrazy te są powtórzeniem takich samych albo podobnych układów głoskowych: mąż – wąż, dama – rama itp.

Rymy mogą być dokładne – gdy układy głosek są bardzo podobne. Mogą też być bardziej odległe.