321

IMIESŁOWY :

a. przymiotnikowe

b. przysłówkowe

IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE to formy bezoosobowe czasownika, odmieniają się przez przypadki, liczby oraz rodzaje (podobnie jak przymiotnik).

- czynne nazywają właściwości, które mają związek z wykonywaniem jakichś czynności (śpiewająca dziewczynka, idący młodzieniec, płaczące dziecko)

Imiesłów przymiotnikowy czynny, np. piszący, biorący tworzony jest od czasowników niedokonanych za pomocą cząstki -ący. Cząstkę -ący dodaje się do tematu 3.os. l.mn. czasu teraźniejszego czasownika, np. pisać - pisz-ą - pisz-ący

- bierne nazywają właściwości, które mają związek z uleganiem jakimś czynnościom (naprawiona zabawka, wyryty napis, wypita woda)

Imiesłów przymiotnikowy bierny, np.pisany, rozumiany, wzięty, tworzony jest od czasowników niedokonanych i dokonanych (przechodnich) za za pomocą cząstki -ny lub -ty dodawanej do tematu czasownika w czasie przeszłym, np. pisać - pisa-ł - pisa-ny.

UWAGA: Czasowniki z bezokolicznikiem na -nąć, np. zdmuchnąć mają w imiesłowie przymiotnikowym biernym cechę - nię - , do której dodawana jest charakterystyczna cząstka - ty: zdmuchnię-ty

Imiesłowy przymiotnikowe pełnią w zdaniu funkcję przydawki lub orzecznika, podobnie jak przymiotniki.

IMIESŁOWY PRZYSŁÓWKOWE to również formy bezosbowe czasownika, ale nieodmienne.

- współczesne nazywają czynność równoczesną z czynnością wyrażaną przez orzeczenie w zdaniu nadrzędnym; są zakończone na -ąc.

Słuchając muzyki, zmywała naczynia.

Cząstkę -ąc dodajemy do postaci czasownika, którą przybiera w 3.os. l.mn. czasu teraźniejszego np. przerzucać - przerzucaj-ą - przerzucaj -ąc.

Imiesłowy przysłówkowe współczesne  tworzymy od czasowników niedokonanych, 

- uprzednie nazywają czynność  wcześniejszą od czynności wyrażanej przez orzeczenie w zdaniu nadrzędnym; są zakończone na -wszy lub -łszy.

Cząstkę -wszy / -łszy dodajemy do tej postaci czasownika, którą przybiera on w l. poj. czasu przeszłego, np. przerzucić - przerzuci-ł - przerzuci-wszy.

W imiesłowach przysłówkowych uprzednich zakończenie -wszy występuje po samogłosce, a zakończenie - łszy po spółgłosce.

Imiesłowy przysłówkowe uprzednie tworzymy od czasowników dokonanych.

 

W zdaniu wykonawca czynności wyrażonej imiesłowem i czynności wyrażonej orzeczeniem musi być ten sam.

Imiesłów przysłówkowy, wraz z ewentualnymi określeniami, zawsze oddzielamy przecinkami od reszty zdania.

 

REASUMUJĄC: