321

 

Jak napisać esej? Co to za forma?

Esej to forma otwarta, poświęcona refleksji nad problem / wartościami.

Istotą eseju jest refleksja, rozważanie problemu – stawiamy pytania i usiłujemy na nie odpowiadać: niejako toczymy ze sobą rozmowę, jesteśmy otwarci na różne propozycje, choć oczywiście mamy świadomość tego, co chcemy powiedzieć – dlatego tak ważna jest myśl przewodnia takiego tekstu, która nie może zamienić się w chaotyczne wyliczanie kwestii.

Wyróżniamy:

• esej filozoficzny
• esej naukowy
• esej publicystyczny
• esej krytyczny – poświęcony sztuce

 

Etapy pracy nad:

1. Należy zebrać odpowiedni materiał umożliwiający snucie rozważań na dany temat. Trzeba uwzględnić zarówno dzieła literackie, jak i istniejące już wypowiedzi eseistyczne poświęcone istniejącemu problemowi (cytaty!), ale także znane nam wydarzenia rzeczywiste, które przybierają formę przykładu lub anegdoty. Mogą to być zdarzenia znane nam z autopsji lub z życia innych, w tym sławnych osób.

2. Poruszany problem należy ująć wielostronnie! Wskazane jest jednak, by pokazać problem wszechstronnie, ale niewyczerpująco! Celem eseisty jest pokazanie wielu perspektyw oglądu danego problemu oraz snucie dotyczącej  go refleksji. Autor apeluje do wyobraźni i odczuć odbiorcy, sugerując mu uzmysłowienie czegoś!

3. Pamiętamy o zasadach kompozycji, choć nie musimy trzymać się ich zbyt rygorystycznie. Ważny jest jednak plan kompozycyjny naszej wypowiedzi, by uporządkować nasze myśli, materiał oraz zbudować pomysł. Konstruując wywód, możemy w swobodny sposób przeplatać ze sobą  rozważania rozmaitego typu, np. odwołaniami do literatury z aforyzmami czy zdarzeniami realnymi przedstawionymi w formie opowiadania.

4. Esej to forma, która dużo czerpie z teorii literatury, bo musimy potrafić analizować i interpretować różne teksty, do których będziemy się w swoim eseju odwoływać.

5. Esej może odznaczać się kunsztownością formy: chwyty retoryczne, konstrukcje stylistyczne, bogata metaforyka. Dobrym posunięciem jest na samym początku zacytowania jakiego fragmentu z literatury, poświęconemu tematowi postawionemu w temacie eseju!
 

6.  Zakończenie eseju może mieć charakter otwarty, choć dobrze jest starać się o rodzaj puenty – może to być podsumowujące pytanie, cytat czasem warto podkreślić skomplikowanie treści i jej nierozstrzygalność.

Pamiętaj:

• styl pracy powinien być jasny dla odbiorcy;
• struktura tekstu - przemyślana;
• indywidualizm – własne podejście do tematu;
• nie streszczaj, nie wyliczaj;
• nie używaj zwrotów typu: na wstępie”, „teraz przejdę do”, „na zakończenie”
• esej nie nudzi czytelnika, a pobudza :):)

 

Słownictwo ujawniające poglądy i opinie ,,ja” autorskiego:

• według mojej opinii; uważam; jak sądzę; utrzymuję;
• pragnę podkreślić/przedstawić/nadmienić.;

Słownictwo umożliwiające snucie refleksji:

• wydaje się; można przyjąć; wypada założyć; gdyby uznać, że; mówi się; ktoś napisał;

Słownictwo podtrzymujące kontakt z czytelnikiem:

• wyobraźmy sobie, przypuśćmy; rozważmy; zastanówmy się;

 

Jak napisać felieton?

Niezobowiązująco, ale zobowiązująco!

Od szczegółu do uogólnienia, od drobiazgu do generaliów

 -  najważniejsza recepta na felieton.

Tematem felietonu są aktualne problemy, które autorowi  wydały się na tyle ważne i interesujące, że postanowił je przedstawić i skomentować tak, aby włączyć  je w porządek znaczeń ogólnych.  Cechą felietonu jest tematyczna i formalna dowolność. Felieton zaprasza do współmyślenia o sprawach bieżących, do krytycznego przejrzenia się im, do włączenia  spraw bieżących w jakiś porządek ogólny i dokonania ich oceny z tej perspektywy.

Felietonem rządzi swoboda talentu i skojarzeń autora, jego umiejętności  do kontrastowania i analogizowania zdarzeń, snucia refleksji, budowania dramaturgii własnej narracji.

Wyróżniamy:

• felieton asocjacyjny – komentuje rzeczywistość w żartobliwy, satyryczny sposób
• felieton dyskursywny – komentuje, argumentuje, wprowadza anegdoty,
• felieton udramatyzowany – osią konstrukcyjną jest dialog
• felieton fabularny - wykorzystuje chwyty literackie

LUB:   

• obyczajowy
• literacki
• satyryczny
• kronika tygodniowa (cotygodniowe felietony w satyryczny sposób przedstawiające aktualne wydarzenia, problemy polityczne, społeczne, obyczajowe)

 

Etapy pracy nad:

1. Musimy uświadomić sobie, czy mamy coś do powiedzenia na dany temat oraz wybrać do kogo będziemy adresować naszą wypowiedź.

2. Ważnym elementem jest też wybranie stylistyki tekstu: ton poważny, żartobliwy a może satyryczny? Oczywiście jedno nie wyklucza drugiego. Można w warstwie stylistycznej tekstu przywoływać wypowiedzi kolokwialne, wyjęte z mowy potocznej  obok naukowej argumentacji. Istotna jest świadomość językowa!

3. Tytuł w felietonie jest niezmiernie ważny!

Bibliografia:

1. Michał Kuziak, Sławomir Rzepczyński, Jak pisać, Wydawnictwo Park, Bielsko-Biała 2004.

2. Stanisław Bartnowski, Warsztaty dziennikarskie, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2003.